Hij heeft een indrukwekkende internationale voetbalcarrière achter de rug. Werd als enige keeper met het Nederlands elftal Europees kampioen en pakte in hetzelfde jaar met PSV de Europacup I. Hans van Breukelen heeft enorm genoten van de successen maar heeft ook diep gezeten toen het niet goed ging. Hij schreef het boek ‘Maak je comeback’, daarmee hoopt hij mensen te inspireren om de regie over het leven weer terug te pakken. Van Breukelen is een veelgevraagd spreker en biedt organisaties en individuen een helpende hand om een comeback te maken.

De Australische president overweegt om sociale media voor jongeren te verbieden, dat hoor ik net op de radio, begint Hans van Breukelen (67) terwijl hij in de keuken van zijn woning in Den Dolder een bak latte macchiato uit zijn splinternieuwe koffieautomaat tapt. “Ik begrijp dat wel. Het geeft een beeld van de wereld dat niet echt is. Iedereen is gelukkig en mooi. Leuk allemaal, maar zo zit de wereld helaas niet in elkaar. Allemaal schijn. Veel pubers denken dat dit de ideale wereld is. Je schrikt van de mentale gezondheid onder de jeugd.” 

Verbinding

Met betutteling door de overheid heeft hij niets en zijn vrijheid ervaart hij als de grootste waarde in zijn leven. “Het is een recht. Maar wat ik wel vind: als alles moet kunnen en moet mogen, wat voor plichten hebben we dan nog? 1 op de 7 mensen vindt dat ze geen verplichtingen hebben naar de maatschappij of omgeving. Nederland heeft de beste infrastructuur als het gaat om het verenigingsleven. Het is bijna Nederlands erfgoed.  Vele vrijwilligers zijn bezig om dat allemaal te faciliteren bij verenigingen. Iedereen kan deelnemen, jong, oud, ongeacht geaardheid of geslacht, het maakt niet uit. Als je dan leest dat er steeds minder mensen bereid zijn om dingen te doen voor hun club, noem ik dat armoede. Dan kunnen we wel over onze jeugd klagen: wat zal er van ze terechtkomen? Verspilde energie. Laten wij ons aanpassen aan de jeugd, dat haalt de frustratie bij jezelf weg. Als je je inleeft in jonge mensen, is de kans groot dat je verbinding maakt. Daar ben ik altijd naar op zoek: hoe kun je die verbinding maken? In ieder geval niet door te zeuren en te zeiken. Ouderen zullen stappen moeten zetten. Mensen roepen wel ‘de jeugd staat centraal’, maar ze hebben geen flauw benul van wat ze bezighoudt. Datzelfde geldt voor bedrijven en organisaties. Die struggelen om jongeren die niet van plan zijn om 40 uur te werken, aan hen te binden. Dan denk ik: verdiep je eens in deze generatie.”

Als ex-onderwijzer volgt hij met bovengemiddelde interesse de ontwikkelingen op scholen. Ouders moeten opgevoed worden, meent hij. “Hun kind is de prins of de prinses. Sinterklaaspolitiek noem ik het: we moeten iedereen tevredenstellen. Onmogelijk. Er zijn regels nodig waaraan iedereen zich moet houden. Pleasen werkt niet. Opvoeden is vaker nee dan ja zeggen. Geef je grenzen aan, dat zeg ik ook tegen mijn eigen kinderen. Ik snap het hoor; werk, gezin, sport, sociale verplichtingen, het leven is druk. Maar door altijd maar toe te geven, help je ze daarmee? Een plicht is rekeninghouden met elkaar. En moeten ze alles doen wat ze leuk vinden? Ik zeg liever ‘doe wat bij je past.’ Mijn zoon was 7 jaar toen hij zei dat hij timmerman wilde worden. We woonden in een dorpje in Brabant en vonden een vakschool in België, een 6-jarige opleiding. Die hebben we in Nederland niet. Hij is van vakman doorgegroeid naar ondernemer, runt zijn eigen bedrijf. Alles wat je hier ziet heeft hij gemaakt.”

Een uur verder en nog geen woord over voetbal. Van Breukelen vertelt graag. Haakt aan bij de actualiteit, vindt ergens iets van. De ups en downs in zijn lange profcarrière hebben hem gevormd. Van de tegenslagen in zijn leven leerde hij het meeste, zegt hij. Van Breukelen maakte naam als doelman voor FC Utrecht, Nottingham Forest en PSV. Hij speelde 73 interlands voor het Nederlands elftal. ‘De Breuk’ was verantwoordelijk voor de belangrijkste redding uit de clubgeschiedenis van PSV: hij wist in 1988 in de wedstrijd tegen Benfica de laatste strafschop genomen door António Veleso te keren waardoor PSV beslag legde op de eerste en enige Europacup I.

Vluchten of vechten

“Ik ben vanuit mijn passie voor keeper het betaald voetbal ingegaan. Ik heb ongelofelijk veel fysieke en mentale pijn moeten lijden om daar te komen. Ik was geen natuurtalent. Toen ik op 29 april 1987 voor de interland tegen Hongarije gepasseerd werd door Rinus Michels, omdat hij twijfels had of ik nog wel met de druk kon omgaan, heb ik enorm aan mezelf getwijfeld. Je wordt gewoon kapot geschreven door het journaille. Zo voelt dat.” Samen met zijn toenmalige vrouw Karen, zij overleed 15 jaar geleden aan de gevolgen van alvleesklierkanker, vluchtte de keeper naar een berghut in Zwitserland. “Ze zei tegen me: wat ga je doen? Vluchten of vechten? Ik vroeg haar hoe ze dat bedoelde. Ik heb de sport altijd heel intens beleefd. Alles zette ik ervoor aan de kant. De bal stond in ons gezin centraal. Karen en de kinderen voetbalden mee. Ik was obsessief met mijn vak bezig om het maximale uit mezelf te halen. Dat is bijna mijn valkuil geworden.”

Bubbel 

Van Breukelen wilde wel vechten, maar had geen idee hoe. Geen mens, behalve een keeper, begrijpt wat keepers meemaken, zegt hij. “Het één worden met de bal, het gevoel wanneer je die bal uit de kruising plukt. Het gewonnen duel met een spits die op je afkomt, het gevoel dat je met een vingerkootje de bal net naast de paal tikt en een beslissende penalty tegenhoudt. De keerzijde is dat je een wedstrijd verliest door jouw fout, jouw blunder. Dan voel je je ongelofelijke eenzaam. Je zit in een voortdurende bubbel van euforie dat alles lukt en tegelijkertijd de angst dat je fouten maakt. Dan kun je je ongelofelijk alleen voelen.” 

In die berghut vroeg zijn vrouw hem: waarom stop je zoveel energie in wat journalisten over je schrijven, in wat supporters en trainers zeggen? Denk je dat je die personen kunt veranderen? De enige die kan veranderen ben je zelf. Een eyeopener. “Ik zag mezelf in dat stadion staan, alleen maar fouten maken. Ze vond dat ik die tijd beter kon besteden aan iets positiefs, dat ik de ene na de andere redding maakte. Dat werkte. Ik liet die mud aardappelen die ik op mijn rug had los en ging lekker keepen. It’s all about mindset. Daarover gaat mijn boek.” 

Pestprogramma’s

Van Breukelen hoopt mensen iets mee te kunnen geven met zijn verhaal. “In Nederland hebben we behoorlijk wat pestprogramma’s. Ze hangen aan elkaar van opinies, meningen en aannames. De OMA-cultuur noem ik het. Ze houden elkaar in beweging. Ik kan er niet meer naar kijken en luisteren. De mening van anderen interesseert me niets. Ik denk: wie ben jij dan wel niet om dat over iemand of organisaties te zeggen? En heb je enig idee hoeveel schade je daarmee aanricht? Sodemieter toch op man. Ik wil nieuws horen, gebaseerd op feiten. Een mening kan ik zelf wel vormen. Maar het is de tendens geworden. Een geweldig verdienmodel. De grens van een bepaalde beschaafdheid zijn we allang over. Als ik me alles had aangetrokken van wat erover mij gezegd is had ik allang in een dwangbuis in een isoleercel gezeten.” Van Breukelen is even stil. Dan: “Ik kom best veel mensen tegen die in de shit zitten, een laagzelfbeeld hebben. Een onderdeel van het leven is pijnlijden. Maar ik geloof in de veerkracht en de weerbaarheid van mensen. De omschakeling van een geboren verliezer tot een gemaakte winnaar, heeft zo’n impact gehad op mijn leven, het heeft me gevormd. Als je van pijnlijden terug kunt komen in je kracht, dat is het leven.”

Tot slot willen we graag weten welk cijfer Van Breukelen zijn leven geeft. Het antwoord is kort: heel hoog. “Ik voel me een buitengewoon bevoorrecht mens. Ik ben blij met mijn vrouw Carolein, ik heb een mooie periode met Karen gehad en ben trots op mijn kinderen en op hoe ze in het leven staan. Bovendien opa van 9 kleinkinderen. En ik mag leuke dingen doen waar ik energie van krijg.”